Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Mayıs ayında gerçekleşen cari işlemler dengesine ilişkin verileri yayımladı. Buna göre mayıs ayı cari açığı 3 milyar 81 milyon dolar olurken 12 aylık cari açık 31 milyar 858 milyon dolar olarak açıklandı.

Cari açık geçen yıla göre azaldı. Geçen yıl mayıs ayında 4 milyar dolar cari açık verildiği düşünülürse geçen yıla göre cari açıkta 919 milyon dolarlık bir azalma söz konusu oldu. Ancak bu azalmanın arka planında geçen yıl mayıs ayında koronavirüs pandemisi nedeniyle yaşanan olağanüstü koşullar yatıyor.

Ekonomi dönmüyor

Türkiye ekonomisi hizmet sektöründe uzun yıllardır dış fazla veren, mal ticaretinde ise yine aynı uzun yıllar boyunca dış açık veren bir yapıya sahip. Buna karşın pandeminin ilk aylarından olan mayısta hizmetler dengesi de 170 milyon dolar açık vermişti. Bu yıl ise bu açık, 939 milyon dolar fazlaya dönerek cari açıkta normale dönülmüş oldu.

Hizmetler dengesindeki bu iyileşmeye rağmen yaşanan 3 milyar doları aşkın cari açık ise Türkiye ekonomisini zorluyor. Dışarıdan gelen sıcak para akımlarının yavaşlaması, doğrudan yatırımların tümüyle durması, döviz kıtlığına neden oluyor. Bununla beraber içeride dövize olan talebin artması sorunu derinleştiriyor. Tüm bunlar yaşanırken artan cari açık sorunu ekonomi üzerindeki stresi artırıyor.

Dışa bağımlılıkta en önemli kalem enerji

Türkiye ekonomisinin tarihsel olarak dış açık vermesinin önemli nedenlerinden biri enerji ithalatçısı olması. Geçen yıl dibi gören petrol fiyatları Türkiye’nin cari dengesini olumlu anlamda etkilemişti. Ancak bu yıl petrol fiyatlarının geçen yılın yaklaşık 2 katında seyretmesi ekonomiyi zorluyor. Ancak açığın nedeni yalnızca petrol fiyatlarındaki artış değil.

TCMB verilerine göre cari işlemler dengesi içinde hiç enerji ticareti yapılmasa dahi mayıs ayında 724 milyon dolarlık cari açık verecekti. Bu nedenle petrol fiyatlarındaki artış cari açığı büyütse de cari açığı sadece bu nedenle açıklamak doğru değil.

Cari açık hedefi de saptı

Önemli ekonomik gösterge olan cari açık ise son dönemde yine artış gösterirken, dışa bağımlılık sebebiyle oynak bir görüntüye de sahip.

Ancak AKP’nin cari açık konusunda da yanıldığı son zamanlara bakıldığında dahi anlaşılıyor. Yeni Ekonomi Programı’nda 2020 için yüzde 2.7 gibi çok düşük bir oranda gerçekleşeceğini tahmin ettikleri cari açık yüzde 5.1 olarak gerçekleşti. Yani Türkiye bir sene boyunca elde ettiği ekonomik büyüklüğün yüzde 5’ten fazlasını cari açık olarak verdi.

2021 yılı için 27.1 milyar dolar civarında verilmesi tahmin edilen cari açıkta ise 11-12 milyar dolarlık bir açık Mayıs ayına kadar zaten verildi.