Eski bir Ermeni yerleşim yeri olan Bingöl’ün Genç ilçesinde yer alan Sağgöze (Riz) köyünün tarihi göç hikayeleriyle dolu.
1915’te bölgedeki Ermeniler, Tehcir Kanunu ile yerlerinden edildi. Köy, 1925 yılında Şeyh Sait ayaklanmasının ve 1993’te Kürt halkına yönelik askeri operasyonların ardından yakılarak yeniden boşaltıldı.
2000’li yıllar ile köye yeniden dönen halk bu süre zarfında yol dahi bulunmayan köylerini yeniden inşa etmek için çaba gösterdi.
Ancak Sağgözeliler şimdi de Bingöl’den Diyarbakır’a kadar uzanan Sarım Çayı üzerine yapılması planlanan hidroelektrik santral (HES) nedeniyle yeniden göçe zorlanıyorlar.
‘Acele kamulaştırma kararı çıkarılacak’
Yeşil Gazete’den Elif Ünal’ın haberine göre : Silvan Elektrik tarafından yapılmak istenen BİRSU HES projesinin Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci başlamış durumda. ÇED başvuru dosyasında proje güzergahında orman, hazine arazisi ve tarla vasfında arazilerin bulunduğu belirtiliyor ve şu ifadeler yer alıyor:
Şahıs arazilerinin kamulaştırma işlemleri için öncelikle rızaen kamulaştırma yapılacaktır. Parsel sahipleri ile anlaşılamama durumunda ise kamulaştırma kararı çıkartılarak acil kamulaştırma yapılacaktır.”
Dosyaya göre projenin kabul edilmesinin ardından HES’in inşaatı bir yılı hazırlık süresi olmak üzere beş yıl devam edecek. Ek olarak, 89 MW kurulu gücündeki HES’in 49 yıl boyunca enerji üretimi yapacağı belirtiliyor.
‘Köyümüzü su altında bırakmasınlar’
Bölgeye yaptığı ziyaretten edindiği bilgileri paylaşan Hewsel Koruma Platformu Eş Sözcüsü Vahap Işıklı Yeşil Gazete’ye yaptığı açıklamada “Köylüler kendi elleriyle yeniden inşa ettikleri evlerini kaybetmek istemiyor” dedi.
Enerji üretilmek isteniyorsa bölgeye rüzgâr enerjisi santrali (RES) yapılabileceğini dile getiren Işıklı, “Köylüler de bunu söylüyor: ‘Arazimiz RES için uygun. Yapacaklarsa bunu yapsınlar. Köyümüzü su altında bırakmasınlar’” ifadelerini kullandı.
Su samurları ÇED dosyasında yer almıyor
Köyde geçim kaynaklarının da oldukça çeşitli olduğunu söyleyen Işıklı “Bölge halkı geçimini fıstık ağaçlarından, küçükbaş hayvancılıktan ve arıcılıktan sağlıyor. 200 ton bal üretiliyor. Ayrıca köyden kaynak maden suyu çıkıyor” ifadelerini kullandı.
Proje dosyasında bölgenin endemik tür bakımından fakir olduğu belirtiliyor. Vahap Işıklı ise yaptığı açıklamada bu ibarelerin gerçeği yansıtmadığını ve bölgede çok fazla endemik tür bulunduğunu söyledi. Işıklı, köylülerin birçok kez su samuru gördüklerini aktardı. Ancak bu da raporda yer almıyor.
Vatandaşların itirazları kabul edilmedi
Projenin ÇED süreci kapsamındaki Halkın Bilgilendirme Toplantısı 12 Aralık’ta gerçekleşti.
Burada köylülerin itirazlarını dile getirdiğini aktaran Işıklı, “Pandemi sürecinde toplantı yapılmasına da itiraz ettiler. Ancak itirazları kabul edilmedi” ifadelerini kullandı.
Bölge halkı şu anda yıllar sonra kavuştukları evlerini yeniden kaybetmemek için projenin iptal edilmesi için dava açmayı düşünüy
Elif Ünal -Yeşil gazete