DİSK-AR, Türkiye’nin gelir eşitsizliği tablosuna ilişkin bir rapor yayımladı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın 2020 sonuçlarını 15 Haziran 2021 günü yayımladığını duyuran DİSK-AR, raporda “Veriler bir önceki yılı (2019) referans aldığından Covid-19 salgının etkilerini yansıtamıyor olsa da Türkiye’de gelir dağılımı ve yaşam koşulları hakkında önemli bilgiler içeriyor. Türkiye’nin Covid-19 salgınına böylesi gelir uçurumuyla girdiği düşünüldüğünde pandeminin etkisinin görüldüğü sonuçlar kuşkusuz çok daha çarpıcı olacaktır” ifadesine yer verdi.

Zenginle yoksul arasındaki fark giderek açılıyor

Türkiye’de hem toplumsal sınıflar arasında hem cinsiyete göre eşitsizlik artış eğilimini sürdürüyor. En zengin yüzde 10’luk grup ile en yoksul yüzde 10’luk grup arasındaki makas (P90/P10) açılmaya devam ediyor. 2010 yılında P90/P101 oranı 14,2 iken 2019 yılında 14,6 kata yükseldi (Grafik 1). Böylece P90/P10 oranı son 10 yılın en yüksek düzeyine geldi.

Gelir eşitsizliği ölçüm yöntemlerinden biri olan Gini katsayısı2, bir ülkedeki gelir dağılımı konusunda önemli bir göstergedir. Türkiye’de Gini katsayısı artıyor. Gini katsayısı son bir yılda 0,395’ten 0,410’a artarak 2010 yılından beri en yüksek düzeye yükseldi.

Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından yayımlanan verilere göre AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türkiye en yüksek Gini katsayısına sahip ülkedir. AB-27 üye ülke ortalamasında Gini katsayısı 0,302 düzeyindedir (Grafik 3). Slovakya (0,228), Slovenya (0,239) ve Çekya (0,240) AB ülkeleri içerisinde gelir dağılımının en iyi olduğu üç ülkeyi oluşturmaktadır.

Türkiye (0,410), Bulgaristan (0,408) ve Litvanya (0,354) ise gelir eşitsizliğinin en fazla olduğu üç ülkedir. Gelir dağılımı eşitsizliği konusunda Türkiye’den sonra en yüksek düzey Bulgaristan’dadır.

Kadınların geliri ortalama gelirin yüzde 17 altında

Ortalama hane halkı fert gelirlerine cinsiyete göre bakıldığında kadınlar ve erkeklerin arasında ciddi farklar olduğu görülmektedir. 2010 yılında kadınların ortalama hane halkı fert geliri ortalama fert gelirinden yüzde 19,8 daha azdı, erkeklerinki ise yüzde 31,2 daha fazlaydı. 2019 yılına gelindiğinde erkeklerin ortalama fert geliri toplam ortalama gelirin yüzde 27,4’ü üzerindeyken kadınlarınki halen ortalamanın yüzde 16,9 altındadır.

“İşveren gelirleri tüm gelirlerden daha hızlı artıyor”

“Türkiye’de hanehalkı fertlerinin esas işteki durumlarına göre gelirlerine bakıldığında işveren gelirlerinin çok daha hızlı arttığı görülmektedir. 2010 ve 2019 arası dönemde hanehalkı fertlerinin esas işlerinden elde ettiği gelir 14.159 TL’den 43.118 TL’ye yükseldi. Böylece ortalama hanehalkı fert geliri yüzde 304,5 oranında arttı. 2019 yılında ortalama hanehalkı harcanabilir fert geliri 3.593 TL olarak saptandı.

“Yoksul sayısı 24 milyona yaklaştı”

“Eşdeğer hanehalkı medyan fert gelirinin yüzde 70’i esas alındığında yoksul sayısının 23 milyon 704 bin ve yoksulluk oranının yüzde 29 olduğu görülmektedir. Böylece 2018’de 23 milyon 24 bin olan yoksul sayısı bir yılda yaklaşık 700 bin kişi artmış oldu. Aynı şekilde de yoksulluk oranı bir yılda yüzde 28,5’ten yüzde 29’a yükselmiş oldu.