Telgraf- Dünyanın (neredeyse) sekiz milyar insanı çok çeşitli siyasi ve kültürel koşullar altında yaşıyor. Geniş anlamda, bu koşullar “özgür” ve “özgür olmayan” arasında değişen bir ölçekte ölçülebilir ve sunulabilir – Gerçeklik demokrasinin bir uçta ve otoriterliğin diğer uçta yer almasıdır.
Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU) tarafından hazırlanan bu yılki Demokrasi Endeksi raporu , ülkelere demokratik ideallere ne kadar yaklaştıklarına göre bir puan uygulama girişimidir.
EIU’ya göre, demokrasinin durumu, endeksin 2006’da başlamasından bu yana en düşük noktasında ve kısmen birçok ülkenin halk sağlığını kişisel özgürlükle dengelemek için mücadele ettiği pandemi kısıtlamalarından sorumlu tutuluyor.
Bu yılki raporunda, EIU ortalama küresel puanın 5,37’den 5,28’e düştüğünü bildirdi; bu, küresel mali krizden sonra 2010’dan bu yana en büyük düşüş. Bu, ayıltıcı bir gerçeğe dönüşüyor: nüfusun sadece %46’sı “bir tür” demokraside yaşıyor.
Bunun ne anlama geldiğine biraz daha derine inelim.
Rejim Türüne Göre Nüfus Yüzdesi
2021’de dünya nüfusunun %37’si hala otoriter bir rejim altında yaşıyordu. Bu listenin başında Afganistan, ardından Myanmar, Kuzey Kore, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Suriye geliyor. Elbette Çin’in bu tarz bir rejim altında yaşayan nüfusun büyük bir payı var.
Yelpazenin diğer tarafında, nüfusun yalnızca %6,4’ünü oluşturan tam demokrasilere sahibiz. Bu listenin başında Norveç, ardından Yeni Zelanda, Finlandiya, İsveç ve İzlanda geliyor.
| Rejim Türü | Ülke Sayısı | Ülkelerin payı | Dünya Nüfusunun Payı |
|---|---|---|---|
| Tam demokrasiler | 21 | %12.6 | %6,4 |
| kusurlu demokrasiler | 53 | %31.7 | %39.3 |
| Hibrit Rejimler | 34 | %20,4 | %17.2 |
| otoriter rejimler | 59 | %35.3 | %37.1 |
EIU’ya göre dört rejim türünün her birinin özelliklerini inceleyelim:
Tam demokrasiler şu ülkelerdeki ülkelerdir:
- Sivil özgürlüklere ve temel siyasi özgürlüklere saygı duyulur
- Geçerli hükümet kontrol ve denge sistemleri mevcuttur
- Demokratik işleyişte sınırlı sorunlar var
- Medya çeşitli ve bağımsızdır
Kusurlu demokrasiler şu durumlarda uluslardır:
- Seçimler adil ve özgür
- Temel özgürlüklere saygı duyulur ancak sorunları olabilir
- Yönetimin işleyişinde sorunlar var
Hibrit rejimler şu ülkelerdeki ülkelerdir:
- Seçim sahtekarlığı veya usulsüzlükleri düzenli olarak gerçekleşir
- Siyasi muhalefete baskı uygulanıyor
- Yolsuzluk yaygındır ve hukukun üstünlüğü zayıf olma eğilimindedir
- Medya baskı altında ve taciz ediliyor
- Yönetimin işleyişinde sorunlar var
Otoriter rejimler şu ülkelerdeki uluslardır:
- Siyasi çoğulculuk yok veya sınırlı
- Nüfus mutlak monarşiler veya diktatörlükler tarafından yönetilir
- Sivil özgürlüklerin ihlalleri ve suistimalleri yaygındır
- Seçimler adil veya özgür değil (eğer olursa)
- Medya devlete aittir veya doğrudan veya dolaylı olarak iktidar rejimi tarafından kontrol edilir
- Yargı sistemi bağımsız değil
- Hükümet eleştirisi sansürlendi
Bölgelere Göre Küresel Demokrasi Endeksi
Daha önce de belirtildiği gibi, 2021’de küresel demokrasi puanı 5,37’den 5,28’e düştü. Bu, ortalama bölgesel puandaki düşüşten kaynaklandı, ancak her bölgenin farklı bir gerçekliği var. Dünyadaki her bölgenin demokratik durumuna bir göz atalım.
Amerika
Kuzey Amerika (Kanada ve ABD), ortalama 8.36 puanla Demokrasi Endeksi’nde en üst sırada yer alan bölgedir, ancak bu, 2020’de 8,58’den önemli ölçüde düştü.
Her iki ülke de küresel sıralamadaki konumlarını düşürdü, ancak Kanada hala tam demokrasi statüsünü koruyor.
ABD hala EIU tarafından kusurlu bir demokrasi olarak sınıflandırılıyor ve 2016’dan beri öyle. Rapor, aşırı kutuplaşmaya ve “gerrymandering”e ülkenin karşı karşıya olduğu temel sorunlar olarak işaret ediyor. İyi tarafından bakarsak, ABD’deki siyasi katılım dünyanın geri kalanına kıyasla hala çok güçlü.
Latin Amerika ve Karayipler, dünyadaki bölgesel puanlarda en büyük düşüşü yaşadı. Bu bölge 2020’de 6,09’dan 2021’de 5,83’e düştü. Bu düşüş, nüfusun hükümetlerinin pandemiyi nasıl ele aldığı konusundaki genel hoşnutsuzluğunu gösteriyor.
Bu bölgede tam demokrasiye giren tek ülke Kosta Rika’dır. Yelpazenin diğer tarafında, Venezuela, Nikaragua ve Küba otoriter rejim sınıflandırmasına giriyor.
Avrupa
2021’de Batı Avrupa, dünyadaki en eksiksiz demokrasilere sahip bölgedir.
Aslında, ilk beş tam demokrasiden dördü bu bölgede: Norveç, Finlandiya, İsveç ve İzlanda. Bu bölgede kayda değer bir not indirimi İspanya’da gerçekleşti; ülke şimdi kusurlu bir demokrasi olarak kabul ediliyor.
Doğu Avrupa, tek bir tam demokrasinin olmadığı farklı bir tablo çiziyor. Üç ülke (Moldova, Karadağ ve Kuzey Makedonya) melez rejimler olarak görülmekten kusurlu demokrasilere yükseltildi.
Ukrayna’nın puanı 5,57’ye düşerek melez bir bölge oldu. Rusya’nın puanı da otoriter rejim statüsünü koruyarak 3,24’e geriledi. EIU tarafından hazırlanan bu raporun Ukrayna’nın işgali başlamadan önce yayınlandığını ve çatışmanın gelecek yılın raporundaki puanları neredeyse kesinlikle etkileyeceğini belirtmek önemlidir .
Afrika
Sahra Altı Afrika, Demokrasi Endeksi sıralamasının en altında en çok ülkeye sahip ülkedir.
Gerçek şu ki 23 ülke “otoriter rejimler” olarak kabul ediliyor. Bu arada, melez rejimler olan 14 ülke, kusurlu demokrasiye sahip altı ülke ve yalnızca bir ülke, Mauritius, tam bir demokrasi olarak kabul ediliyor.
Kuzey Afrika’da dört ülke otoriter rejimler olarak kabul edilir: Sudan, Mısır, Libya ve Cezayir. Yalnızca Fas ve Tunus, hibrit rejim sınıflandırmasına girer.
Orta Doğu ve Orta Asya
Bu bölge, otoriter rejimler olarak sınıflandırılan önemli sayıda ülkeyi barındırmaktadır. Aslında, bölgenin genel demokrasi puanı, 2010’da Arap Baharı’nın başlamasından önce olduğundan daha düşük.
Bu bölgede tam demokrasi kategorisine giren ülke yok. Yalnızca İsrail (7.97) ve Kıbrıs (7.43) kusurlu demokrasiler olarak kabul ediliyor. Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Pakistan melez rejimler kategorisine giriyor ve bölgedeki diğer ülkeler otoriter rejimler olarak kabul ediliyor.
Doğu Asya ve Okyanusya
Bu geniş bölge zıtlıklarla doludur. Batı Avrupa dışında, Doğu Asya ve Okyanusya en eksiksiz demokrasileri içerir: Yeni Zelanda, Tayvan, Avustralya, Güney Kore ve Japonya. Ayrıca kusurlu demokrasiler kategorisine giren çok sayıda ülke var.
En çekişmeli jeopolitik ilişkilerden bazılarının, puanlarında büyük farklılıklar olan komşular arasında olduğunu belirtmekte fayda var: Çin ve Tayvan ya da Kuzey ve Güney Kore bu yan yana örneklerin örnekleridir.
Küresel Demokrasi Düzeylerinde Düşüş
Dünyanın pandemi tarafından vurulmasından iki yıl sonra, küresel demokrasinin düşüş eğiliminde olduğunu görebiliyoruz.
Düz kalan Batı Avrupa dışında her bölgenin küresel puanı bir düşüş yaşadı. 167 ülkeden 74’ü (%44) demokrasi puanlarında düşüş yaşadı.
Pandemi kısıtlamaları kaldırılmaya devam ederken, demokrasi 2022’de geri dönecek mi?
