Birçok kişi, nüfusu beslemek için kimyasalların gerekliliğini savunabilir, ancak bu yanıltıcı bir ikilemdir
Dünyamız, bir teknokrasi tiranlığına doğru ilerliyor, küçük bir milyarder grubu bilgilerimizi, suyumuzu, enerjimizi ve giderek daha fazla şekilde gıdalarımızı kontrol altına alıyor. Bu gıdaların geleceğini şekillendirmede en çok etkisi olan milyarderlerden biri ise Microsoft’un kurucusu Bill Gates. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en büyük özel tarım arazisi sahibi olmakla yetinmeyen Gates, Afrika için yeni bir yeşil devrim yaratmak için kararlı bir şekilde çalışıyor. 1960’lardaki yeşil devrim gibi, Gates, “sihirli tohumlar” dikerek endüstriyel tarımı hızlandırarak böceklere dirençli hale getirerek ve iklim krizine uyum sağlayarak dünya açlığını sona erdirmeyi hedefliyor.
1960’lardaki orijinal yeşil devrime aşina olan herkes, bir tür deja vu hissi yaşıyor olabilir. 1960 yılında, gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanların yaklaşık %37’si açlıkla mücadele ediyordu. 2019’a gelindiğinde bu oran %8.9’a düştü. Bu başarı, Norman Borlaug’un Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldüğü bir başarıdır. Yeşil devrimin babası olarak bilinen Borlaug, hayatını küresel açlığı azaltmaya adadı ve misyonunu başarıyla tamamladı. Ne yazık ki, Borlaug ve insanlık adına, dünya açlığını azaltma yöntemi genetik olarak değiştirilmiş tek tür bitkilerin oluşturulmasıydı ve bunlar büyük miktarda böcek ilacı, sentetik gübre ve suya bağımlı hale geldi. Bu durum, daha zengin çiftçilerin gerekli girdileri karşılayabilmesiyle çiftliklerin birleşmesine yol açtı. Buna gücü yetmeyenler ise kaybettiler.
Bugün, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ortalama bir çiftlik, 1.3 milyon dolar borçludur. Ekonomik olmayan etkiler ise daha da kötüdür. Topraklarımız ölmekte, böcek türleri yok olmakta, kuş ve memeli popülasyonları azalmakta ve su talebinin arzı % 40’a kadar aşacağı bir döneme hızla yaklaşıyoruz. Borlaug huzur içinde uyusun, ancak yeşil devrimin beklenmedik etkileri, geri kalanımızın bu durumda zorlanabileceği anlamına geliyor. Gates gibi milyarderlerin mesih olma kompleksi nedeniyle, yıkımı yeniden tetiklemek üzereyiz. Bu şekilde olmak zorunda değil. Seçebileceğimiz başka gelecekler var.
Sanayi tarımının neden olduğu sorunlara bakmadan önce, alternatif bir çözüme göz atalım. Altıncı kitlesel yokoluşun ortasındayız, günde 274 türün yok olduğu bir süreçteyiz – son 50 yılda tüm kuş, balık, memeli, amfibi ve sürüngen türlerinin %68’ini kaybettik – ve bu düşüş yılda birin üzerinde değişim ile devam ediyor. Bu düşüşün en büyük nedeni tarımdır ve tehdit altındaki türlerin %86’sı için hayvansal tarım (%60) başlıca suçludur. Biyolog E.O. Wilson’ın Half-Earth kitabında vurguladığı gibi, bitki tabanlı beslenmeye geçiş yapmak, yeterli miktarda arazi açarak gezegenimizin yarısını doğaya bırakmamızı sağlayabilir. Ayrıca, en azından yılda 14.7 Gt CO2e tutabiliriz – bu, İklim Değişikliği Hükümetlerarası Paneli(IPCC)’nin yüzyıl ortasına kadar ısınmayı 1.5°C ile sınırlamak için gerekli olduğunu belirttiğinden daha fazladır.
Son hızla azalan türlerimize odaklanmış olsak da, kaybolan türlerin çoğu gözden ve akıldan ırak durumda. 69.003 omurgalı türün, %69’unun soyunun tükenme riski değerlendirilirken, değerlendirilen böcek türlerinin oranı sadece %0.8’dir. Kutup ayısının çaresiz durumu, bir böcek türü olan Sloane Urania’dan daha fazla reklam alanı satabilir. E.O. Wilson’ın “dünyayı yöneten küçük şeyler” şeklindeki varsayımı doğrudur. Belki küçük olabilirler, ancak bir araya geldiklerinde böcekler, insanlıktan 17 kat daha fazla ağırlığa sahiptir ve bitkilerin tozlaşmasını, toprak yapısını korumayı veya tohumları dağıtmayı sağlamak gibi önemli görevleri yerine getirirler.
Ne yazık ki, sanayileşmiş tarım, ışık kirliliği ve ısınan dünya dayanıklı askerlerimizi tehlikeye atmaktadır. Her yıl böcek kütlesinin %2,5’inin kaybedildiği tahmin edilmektedir ve 2100 yılına kadar böceksiz bir dünyada yaşama riskiyle karşı karşıyayız. Bitki bazlı beslenmeye geçiş, yaşam alanı sağlamak için araziyi serbest bırakacaktır. Gerçek organik tarıma geçiş, böcek ilaçlarından etkilenmeyen böceklerin arazide gelişmesini sağlayacaktır. Ayaklarımızın altındaki toprak da bundan faydalanacak.
1937’de Başkan Franklin D. Roosevelt, “topraklarını tahrip eden bir millet, kendisini yok eder” diye yazmıştır. Amerika Birleşik Devletleri, tahrip etme yolunda ilerliyor ve ne kadar süre yok olmaktan kaçınabileceği tartışmalıdır. Ortalama göze, toprak boş kahverengi lekeler gibi görünse de, yakından bakıldığında tüm biyolojik çeşitliliğin dörtte birini içerir. Sel baskınlarını ve kuraklığı önler ve temiz su sağlamak için hayati önem taşır. Sadece bir avuç toprak milyarlarca mikroskobik organizma içerir. Ne yazık ki, artık geçmiş zaman kullanmamız gerekiyor çünkü ayaklarımızın altındaki toprak, her dakika 30 futbol sahası büyüklüğünde bir hızla bozulmaktadır. Bu, her yıl kaybedilen yaklaşık 24 milyar ton verimli üst toprak anlamına gelir. Endüstri devriminden bu yana üst toprağımızın yarısı yok olmuştur. Bu bozulmanın nedeni, böceklerde olduğu gibi Borlaug paketidir. Sadece toprak etkilenmiyor, onun sakinleri de etkileniyor. Toprağı sağlıklı tutmaya yardımcı olan solucanlar, böcek ilaçlarıyla püskürtülen arazilerde, ağırlıklarının yarısına kadar büyürler ve iyi üreyemezler.
Bu kötü durumdan nasıl çıkabiliriz? Gates ve milyarder çetesi, 10 milyar insanı beslemenin tek çözümünün daha fazla sanayileşme olduğuna bizi inandırmak istiyorlar. Onlar haklı mı? Yoksa sadece kâr hırsı mı var? Zaten 10 milyar insanı beslemek için yeterli yiyecek üretiyoruz, ancak her gece 828 milyon insan açlık çekiyor; bu da sanayileşmenin çözüm olmadığını gösteriyor. Birçok insan yiyecek satın alacak gücü bulamıyor. Eğer Gates ve benzerleri dünya açlık sorununu gerçekten çözmek istiyorlarsa, belki Oxfam’ın iddia ettiği 259 milyar doları ortaya koyabilirler. Bu, dünyanın en zenginleri için sadece denizde bir damladır; ne yazık ki bundan kâr elde etmek zor olduğu için belki de hiç gerçekleşmeyecek. Benzer şekilde, süpermarketlere tüm üretilen yiyeceğin %30’unu israf etmeyi durdurmaları veya para hırsıyla dolu hükümet dostlarına zararlı endüstrilere teşvik ödemelerini durdurmaları konusunda sessizce talepte bulunabilirler. Gübre, böcek ilacı ve yabancı ot ilacına bağlı steril monocrop tarımın artmasıyla hasarı tersine çevirmek hiç olası görünmüyor.
Başarı şansı çok daha yüksek olan bir şey, köklere dönüş olacaktır. Tarımla uğraşan insanların payı 1800’den bu yana keskin bir şekilde düştü. ABD tarımı, işgücü oranı neredeyse %60’dan 2019’da %1,36’ya düştü. İngiltere’de bu oran neredeyse %1. Küresel olarak ise 1991’den bu yana tarımla uğraşanların payı %43,7’den 2019’da %26,76’ya düştü. Yapay zeka insanların değerini azaltmaya başladığından, insanların tekrar toprağa dönerek çalışmaya başlaması düşünülebilir. İnsanların yeryüzünde doğal dünyayla bağlantı kurarak yaşamlarını sürdürmelerinden daha uygun ne olabilir?
Kendimizi araba kornalarının gürültüsünden uzaklaştırıp yerine kuş şarkılarını dinlemek yalnızca tek fayda olmazdı. Organik çiftçiler, konvansiyonel çiftçilere göre daha az mekanizasyona ihtiyaç duyar ve bu nedenle başlamak için daha az paraya ihtiyaçları vardır. Faaliyete geçtikten sonra, daha az girdiye ihtiyaç duyarlar ve bu da işletme masraflarını azaltır. Organik ve konvansiyonel verimler arasındaki araştırmalar değişken sonuçlar verse de, ürünleri satma zamanı geldiğinde, kimyasallara bağımlı olanlara göre organik ürünler %13-22 daha fazla fiyata satılır. Bu gereklidir çünkü organik tarım daha fazla emek gerektirir, ama unutmayın: İşte tam da bu nokta. 24-40 yaş arasındaki genç Amerikalılar için, 2014’ten bu yana her yıl yaklaşık 30.000 kişi bu şekilde tercih yapmaktadır. Milyonlarca insanın kırsal bölgeleri canlandırmak için geri dönmeyi tercih ettiğini düşünebiliyor musunuz? Küreselleşme tarafından geride bırakılan bu topluluklar için faydaları muazzam olacaktır.
Dünya genelinde, ABD, İngiltere veya Japonya olsun, kentsel alanlarda yaşayan nüfus, genellikle kırsal bölgelerde yaşayanlardan daha ilerici olma eğilimindedir. ABD’nin kutuplaşmasıyla gördüğümüz gibi, bu ayrımı köprülemek acil bir şekilde gerekmektedir. İlericilerin kırsal bölgelere geri dönerek ve daha muhafazakar eğilimlere sahip olanlarla birlikte ellerini kirletmeleri için daha iyi bir yol var mı? İklim krizi üzerimize geldiğinde, gençlerin geleceklerini sürdürülebilir bir yol üzerinde yönlendirmek için siyasete girmeleri hayati önem taşımaktadır. Bu, düşük nüfuslu bölgelerde çok daha kolay bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Birçok kişi, nüfusu beslemek için kimyasalların gerektiğini iddia edebilir, ancak bu yanıltıcı bir ikilem ve bu propaganda büyük ölçüde kimya şirketlerinden gelmektedir. Ancak geçişin zorlukları da vardır. Dünya, yeterli planlama veya çiftçilere eğitim sağlanmadan organik tarım konusunda Sri Lanka’nın felaketle sonuçlanan denemesine teşekkür etmelidir. Bu hatalardan öğrenmeliyiz ve öğrenmeliyiz. Ayrıca unutmamalıyız ki Borlaug bile 60 yıl önce “dünyanın kimyasal zehirlenme değil açlıktan felaketle karşılaşacağı” argümanını öne sürmüştü. Uzay yarışının olduğu 60’larda belki bunu tartışmak zordu, ancak 2023’te zor değil.
Organik tarım verimlerinin konvansiyonel tarıma göre %15 daha düşük olduğunu kabul etsek bile, bitki bazlı diyetlere geçiş veya hücresel etin benimsenmesiyle Brezilya ve Kuzey Amerika’nın birleşik büyüklüğüne eşit bir alan boşalacağından daha düşük verimlere kolayca katlanabiliriz. Ancak daha düşük verimleri kabul etmek zorunda değiliz. Avrupa ve Afrika’dan 30 uzun vadeli deneyi inceleyen 2022 tarihli bir meta-analiz, ekolojik yoğunlaşma (EI) uygulamalarının temel mahsul verimleri üzerinde genellikle olumlu bir etkisi olduğunu bulmuştur. EI, pestisitler ve gübreler gibi insan yapımı girdiler yerine doğal süreçlerin kullanılmasıyla birim alan başına gıda üretimini sürdürmek veya artırmak amacıyla yapılan bir yaklaşımı ifade eder. Bu uygulamalar, mahsul çeşitliliğini artırmayı, doğal olarak azot eklemek için verim bitkileri eklemeyi ve tarım zararlıları için doğal düşmanları sağlamak için tarlaların etrafına çiçekli yaşam alanları dikmeyi içerir.
Yiyecek devrimlerini unutun, yeşil devrimleri unutun, ihtiyacımız olan şey bir devrim değil, bir bilinç evrimidir. Ve bunu reklamlarla dolu şehirlerde, çevrimiçi ortamlarda veya yapay zeka robot süpürgelerle değil, ancak doğanın içinde elde edebiliriz.
Yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.
Simon Whalley Japonya’da eğitimci, Extinction Rebellion Japan’ın kurucu ortağı, “Karbon Almanağı”na katkıda bulunan yazar ve “Sevgili Indy: Bir Babanın İklim Eylemi İçin Dilekçesi” kitabının yazarıdır.
Çeviren: Emre Yükselci
*Çalışmalarımız Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0) kapsamında lisanslıdır. Yeniden yayınlamaktan ve geniş çapta paylaşmaktan çekinmeyin.